Kutadgu Bilig ile Nutuk Arasındaki Benzerlikler

Bir süredir Değerli Gazeteci Ali Baş’ın kitaplığından el koyduğum Kutadgu Bilig ile 1938 yılı basımı Nutuk’u eş zamanlı okumaya çalışıyorum. Okudukça aynı hissiyata kapıldığımı yani üzerimde aynı etkiyi yarattığını fark ettim. Tarihin çok farklı zamanlarında yazılmış iki eserin ortak noktalarını tespit etmeye karar verdim.

Kutadgu Bilig ve Nutuk, Türk düşünce tarihinin iki önemli eseridir. Biri 11. yüzyılın başında Yusuf Has Hacip tarafından yazılmış bir siyasetname; diğeri ise 20. yüzyılda Mustafa Kemal Atatürk’ün kaleme aldığı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesini ortaya koyan bir hitabe. Aralarındaki çağ farkına rağmen, her iki eser de toplumsal refahı, iyi yönetimi, liderlik değerlerini ve toplumda düzeni sağlamayı amaçlar. Bu ortak noktaları detaylı bir biçimde, örneklerle inceleyelim.

1. Toplum için Doğru Yönetim anlayışı

Kutadgu Bilig'de ideal bir yönetici profili çizilir, adaletin, aklın ve bilginin önemi vurgulanır. Eser, yöneticilere yol gösteren bir rehber kitap olma özelliği taşır. Örneğin;

"Bey akıllı ve adil olursa, ülke salâha erer".

Nutuk’ta ise Atatürk, yeni kurulan devletin temelinde halk iradesinin, milli egemenliğin ve hukuk devletinin esas olduğunu vurgular. Şu söz, bu yaklaşımın özeti gibidir:

"Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir".

Her iki eserde de iyi yönetimin topluma refah getireceği, yanlış yönetimin ise yıkıcı sonuçlara yol açacağı anlatılır.

2. Ahlak ve Erdem Vurgusu

Kutadgu Bilig’de, erdemli bir yönetici ve birey olmanın önemi sıkça işlenir. Örneğin;

"Aklı varsa insanın her işi yolunda gider; akılsız insanın ise işleri bozulur".

Nutuk’ta da toplumsal ahlak ve milli değerler başroldedir. Atatürk, Türk milletinin yüksek ahlak ve karakterine sürekli vurgu yapar:

"Türk milletinin karakteri yüksektir, Türk milleti çalışkandır, Türk milleti zekidir."

Her iki metin; doğruluk, adalet, çalışkanlık gibi erdemleri temel değerler olarak sunar.

3. Bilgi ve Bilime Verilen Değer

Kutadgu Bilig’de bilgiye ulaşmak ve aklı kullanmak, yönetimde başarının anahtarı olarak değerlendirilir:

"Bilgiyle başarmak mümkündür, bilgisizlikle ise halk da yönetici de zarara uğrar."

Nutuk’ta ise Atatürk, akılcılığın ve bilimin yol gösterici olduğunu defalarca belirtir:

"Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir."

Her iki eser de toplumun gelişimi ve huzur içinde yaşaması için bilime ve bilgiye sarılmayı öğütler.

4. Toplumsal Birlik ve Milli Egemenlik

Kutadgu Bilig’de, toplumun düzenini sağlamak için uyum ve birlik içinde hareket etmenin önemi üzerinde durulur. Farklı toplumsal tabakaların uyumla yönetilmesi salık verilir.

Nutuk’ta ise, özellikle Kurtuluş Savaşı sürecindeki milli birlik ve beraberlik teması öne çıkar:

"Birlik ve beraberlik ölümden başka her şeyi yener."

Her iki eser, toplumun güçlenmesi için birlik ve dayanışmanın vazgeçilmez olduğu noktasında örtüşür.

5. Gelecek Nesillere Mesaj

Kutadgu Bilig, öğüt ve nasihatlerle doludur; gençlere ve gelecekteki yönetici adaylarına rehberlik eder. Nutuk ise, özellikle gençlere hitap ettiği son bölümüyle tanınır:

"Ey Türk gençliği!..." diyerek başlayan Nutuk’un sonunda, ülkenin emanet edileceği gençlere öğütler verilir.

Her iki eser, gelecek nesillerin sorumluluklarının ve ülkenin kaderindeki paylarının altını çizer.

Sonuç

Kutadgu Bilig ile Nutuk arasındaki benzerlikler, farklı dönem ve koşullarda yazılmış olsalar da Türk milletinin temel değerlerine ve iyi yönetim anlayışına vurgu yapmalarıdır. Adalet, akıl, bilgi, birlik ve erdem gibi değerlerin ön plana çıkması; bu iki eseri birbirinin tamamlayıcısı yapacak kadar anlamlı kılar.

Bu iki eserde verilen mesajlara sırtını dönen, anlamazlıktan gelen her seviyedeki yönetici tarih önünde yenilmeye mahkumdur.