İran Haklı mı?

“ABD Haklı mı?” başlıklı geçen haftaki yazımda İran’ın da nükleer enerjiyi kullanabilme hakkının olduğunu ima etmiştim. Sadece bu kadar olsa mesele, problem çok kolay çözülmüş olurdu.  İran’ın nükleer santralde   enerji elde etmek için kullanılan zenginleştirilmiş uranyumun amacı dışında kullanılabilecek yani nükleer bomba yapmaya uygun hale yakın olduğu iddia edilmektedir. Neden iddia diyorum çünkü Saddam’ın devrilmesi sırasında ortaya atılan savların doğru olmadığını artık biliyoruz. Bu nedenle burada iddia kelimesini kullanıyorum.

Uranyum neden ve nasıl zenginleştirilir?

Uranyum zenginleştirme, nükleer enerji üretimi ve nükleer silah yapımı gibi amaçlar için uranyumun düşük zenginlik oranlarından (genellikle doğal uranyumda yaklaşık %0,7  U-235) daha yüksek zenginlik oranlarına çıkarılmasıdır. Bu süreç, özellikle uranyumun uygun hale getirilmesi ve kullanılması açısından önemlidir. Şimdi detaylara bakalım.

Uranyum neden zenginleştirilir?

• Nükleer Enerji Üretimi: Nükleer reaktörlerde kullanılan uranyum genellikle %3-5 oranında U-235 içerir. Doğal uranyum ise yaklaşık %0,7 U-235 içerdiği için, enerji üretimi için zenginleştirilmiş uranyum kullanılır.

• Nükleer Silah Yapımı: Nükleer silahlar için ise yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyuma ihtiyaç vardır. Genellikle %90 veya daha fazla U-235 oranına ulaşılır.

• 
  

Uranyum hangi yollarla zenginleştirilir?

Zenginleştirme işlemi, uranyumun U-235 izotopunun oranını artırmak için çeşitli teknolojiler kullanır:

• Gaz Difüzyonu: Uranyum hekzaflorür gazına dönüştürülüp, bu gazın izotoplar arasındaki fark kullanılarak ayrılması,

• Hızlı Sıvılaştırma (Difüzyon veya Gaz Hızlandırıcılar): Bu yöntemlerde, uranyum hexaflorür gazı yüksek hızlarda geçirilerek, U-235 ve U-238 izotoplarının farklı şekilde ayrılması sağlanır.

• Dünyada kullanılan en yaygın teknikler: Gaz difüzyonu ve gaz santrifüjleri.

Peki hangi ülkeler uranyum zenginleştirebiliyor?

• İran: Zenginleştirme tesisleri var, fakat uluslararası gözetim altında.

• ABD: En büyük ve gelişmiş zenginleştirme altyapısına sahip.

• Rusya: Hem zenginleştirme hem de nükleer teknolojilerde önemli bir oyuncu.

• Fransa: Zenginleştirme tesisleri bulunuyor.

• Çin: Hızla gelişmekte olan nükleer enerji sektörü ve zenginleştirme kapasitesi var.

• İngiltere ve Almanya: Geçmişte zenginleştirme çalışmaları yaptı veya yapıyor.

• 
  

Ancak bir önceki yazımda ye. almıştı, uranyum zenginleştirebilen ülkeler arasında olmasa da Kuzey Kore, İsrail, Pakistan gibi ülkelerin de nükleer silaha sahip olduğunu biliyoruz. O halde zenginleştirilmiş uranyum uluslararası silah pazarındaki bir ürüne dönüşmüş olmalı.

Bir soru ile yazımı bitiriyorum: Neden Pakistan nükleer silaha sahip olabiliyor da İran olamıyor?